In geschriften uit het ein van de Middeleeuwen wordt al gesproken over een taartsiroop, de voorloper van de azijn, in gebieden bij Modena en Reggio. Deze siroop had meer medische toepassingen dan culinaire.
Tijdens de Renaissance waren nobele families gepassioneerde producenten en gebruikers van de balsamico azijn. Ze bouwden speciale azijn opslagruimtes op de zolders van hun paleizen en lieten hun vloeibare schatten daar rijpen. Nog steeds vindt men deze opslagruimtes op zolders van huizen, waar het bijna kan vriezen in de winter, en het flink heet wordt in de zomer. De luchtvochtigheid door regen en mist draagt ook bij aan het rijpingsproces.
De most die gebruikt wordt om de balsamico azijn te maken komt van de Lambrusco- en Trebbianodruif en nog enkele andere soorten die in de provincie Modena groeien. Deze most wordt gekookt op laag vuur zodat 'ie stroperig en donderbruin wordt. Daarna wordt de most met rust gelaten, om het natuurlijk fermentatieproces zijn werk te laten doen.
Zelfs na 3 jaar wordt de azijn nog niet klaar voor consumptie geacht. Goede balsamico azijn rijpt minimaal 12 jaar voordat hij klaar voor gebruik is. balsamico van 30 tot 50 jaar of ouder wordt gezien als uitzonderlijk. Azijn die meer dan 25 jaar gerijpt heeft wordt betiteld met 'extra vecchio', extra oud.
Balsamico azijn wordt gekarakteriseerd door de rijke, diepbruine kleur. Hij moet glinsteren en siroopachtig dik zijn. Het bouquet bestaat uit complexe, goed uitgebalanceerde aroma's die sterk zijn en lang blijven hangen met een uigebalanceerd zuurtje. De smaak is uitgebalanceerd tussen zoet en zuur, met merkbare zuurgraad en tonen van de verschillende houtsoorten waarin de balsamico azijn door de jaren heen gerijpt heeft.
De unieke smaak van de balsamico azijn wordt verkregen door hem over te gieten van grote naar steeds kleinere vaten. Ieder vat komt qua leeftijd overeen met de leeftijd van de balsamico azjin die erin zit. De grootste vaten zijn vaak van moerbeienhout, middelgrote vaten van kastanje- en kersenhout en de kleinste vaten zijn van essen- of eikenhout.
Wanneer het woord 'tradizionale' mist op het etiket, en inplaats hiervan staat er: Aceto Balsamico di Modena, dan betekent dit dat de azijn gemaakt is van wijn en niet van most, en dus minder tijd en moeite heeft gekost tijdens het rijpen.
Iedere azijnproducent heeft zijn eigen manieren en technieken en bepaalde hoeveelheden ingredienten die gebruikt worden in de verschillende fases van productie. De meeste recepten zijn eeuwenoud en zeer geheim.